ΕΥΡΩΠΑΙΚΗ ΘΗΤΕΙΑ

Όλοι αυτοί οι άνθρωποι που παρουσιάζει ο Romain Gary να πάσχουν, να οργίζονται, να ανδραγαθούν, να πεθαίνουν, κάνουν στις σελίδες του βιβλίου του μια θητεία, την ευρωπαϊκή τους θητεία, τη θητεία τους στο αίτημα και στην ιδέα μιας Ευρώπης (πάντα υπό την πολιτιστική έννοια της λέξης) ωριμότερης, συνεπέστερης προς τις αξίες που ανέδειξε ο πολιτισμός της, και πιο σύμμετρης με την αξία που λέγεται άνθρωπος -μιας, αν επιτρέπεται η έκφραση, Ευρωπαϊκής Οικουμένης, όπου δεν θα υπάρχει ούτε το μίσος ούτε η ασχήμια της καρδιάς, ούτε η πείνα ούτε άνθρωποι που να κρυώνουν, αλλά θα υπάρχει ελευθερία, "θα 'χει μουσική, θα 'χει βιβλία, θα 'χει ψωμί για όλους, και ζεστασιά αδερφική". Κι αν αυτό δεν είναι να 'ρθει ποτέ, γιατί "πώς να εξαναγκάσεις τα μερμήγκια να ξεκόψουν από το δρόμο τους, το δρόμο που εκατομμύρια άλλα μερμήγκια τον είχαν ακολουθήσει πριν από τούτα, και άλλα ακόμα εκατομμύρια μερμήγκια τον είχαν χαράξει"- πάντα μένει η άλλη θητεία: το χρέος του ανθρώπου που εγνώρισε την Κόλαση, να δείξει στους άλλους, να τους δείχνει συνεχώς, ακατάβλητα, πεισματικά, το Μέγα Σκότος της, για να τους κάμει, και αν ακόμα είναι ανίκανοι να φτάσουν στο Φως, ν' ατενίζουν τουλάχιστον προς αυτό, έστω και ο καθένας τους μόνος.