ΤΟ ΤΕΛΟΣ ΤΟΥ ΚΟΚΚΙΝΟΥ ΑΝΘΡΩΠΟΥ

Σπάνια η ιστορία μιλάει με τόσες συνταρακτικές φωνές συγχρόνως: Στο "Τέλος του κόκκινου ανθρώπου", το τελευταίο της μυθιστόρημα-χρονικό, η Σβετλάνα Αλεξίεβιτς απεικονίζει μέσα από τις μαρτυρίες δεκάδων ανθρώπων τη μετάβαση από την "αυτοκρατορία" της ΕΣΣΔ στη σημερινή καπιταλιστική Ρωσία. Λαμπρές πορείες δίπλα σε τραγικά πεπρωμένα, έρωτες αλλά και θάνατοι, ενθουσιασμός και πικρία - η ανθρώπινη μοίρα σε αυτό το βιβλίο δεν είναι κάτι αόριστο: Οι καταιγιστικές εξελίξεις που ακολούθησαν την κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης αποτυπώνονται στις ζωές μεμονωμένων ανθρώπων, που με αυθεντικούς, ειλικρινείς απολογισμούς-εξομολογήσεις μάς θυμίζουν τι πραγματικά μπορεί να σημαίνει "ενδιαφέρουσα" πολιτική εξέλιξη για τον κάθε άνθρωπο ξεχωριστά. Είκοσι χρόνια ιστορίας, από τις αρχές της δεκαετίας του 1990 έως το 2012, στις ενθυμήσεις γυναικών και ανδρών όλων των ηλικιών και των πολιτικών αποχρώσεων δεν αφήνουν περιθώρια στον αναγνώστη να κλίνει προς τον έναν ή τον άλλον: Το πεπρωμένο του καθενός απ' αυτούς υποβάλλει δέος και σεβασμό. (Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου)

«Το Τέλος του κόκκινου ανθρώπου είναι το εκτενέστερο και το πλέον φιλόδοξο πείραμα της Αλεξίεβιτς: μια προσπάθεια να χρησιμοποιήσει την προφορική ιστορία από τη δεκαετία του 1990 για να κατανοήσουμε τη σοβιετική και μετα-σοβιετική ταυτότητα». (The New Yorker)

«Στα βιβλία της συναντάμε πρωταγωνιστές για τους οποίους οι ιστορικοί συνήθως μιλούν στον πληθυντικό: στρατιώτες, κρατούμενοι των στρατοπέδων συγκέντρωσης, σταλινιστές. Σε αυτές τις ομάδες δίνει η Αλεξίεβιτς πρόσωπα». (Carmen Eller, Die Zeit)

«Όπως κάποτε ο φιλόσοφος και γνώστης της Ρωσίας Λάιμπνιτς είχε χαρακτηρίσει τους Ρώσους "βαφτισμένες αρκούδες", έτσι και η Αλεξίεβιτς θέτει το ιερόσυλο ερώτημα εάν οι συμπατριώτες της είναι ικανοί να ανταποκριθούν στην ελευθερία. Οι απαντήσεις είναι στο μεγαλύτερο μέρος τους συγκλονιστικές, κυρίως σε ό,τι αφορά τη νεότερη, υπερκαταναλωτική γενιά». (Katrin Hillgruber, Der Tagesspiegel)

«Η αυτοκτονία ως ατομικό φαινόμενο πάντα υπήρχε στη Ρωσία. Όμως κατά καιρούς έγινε ένα κοινωνικό φαινόμενο» έγραφε ο φιλόσοφος Νικολάι Μπερντιάεφ. Και η Σβετλάνα Αλεξίεβιτς προσθέτει: «και πολιτικό φαινόμενο». (Φραγκίσκη Αμπατζοπούλου)

«...σκοπός της Αλεξίεβιτς δεν είναι να μας μεταφέρει τα «νέα», δηλαδή την επίσημη ιστορία, αλλά να μας περιγράψει τι σημαίνει για έναν άνθρωπο το να ζει με τα τραύματα σε μια «αυτοκρατορία» που μετασχηματίζεται· και παραγωγικά, τι σημαίνει για τον κάθε άνθρωπο χωριστά να γκρεμίζει αυτά που έχτιζε. Ως εκ τούτου, η γοητεία των βιβλίων της Αλεξίεβιτς παραμένει απαράλλαχτη και στο "Τέλος του κόκκινου ανθρώπου" ο ήρωας είναι πάντα ο μικρός άνθρωπος, αυτός που δεν τον πρόσεξε ποτέ κανείς, που κανένας δεν του έδωσε ποτέ σημασία. Η Αλεξίεβιτς παρεμβαίνει μόνο για να δώσει ώθηση στον αφηγητή να αποκαλύψει τη δική του ιστορία· κατά τα άλλα μοιάζει με την αόρατη συγγραφέα: υπάρχει μόνο για να δίνει σκηνοθετικές οδηγίες. Εν κατακλείδι το "Τέλος του κόκκινου ανθρώπου" είναι ένα πολυφωνικό μυθιστόρημα που στηρίζεται στις εικόνες και στα λόγια που ανασύρονται από τους πολυπληθείς ήρωες του βιβλίου για να ξορκίσουν τα κακά, τα παλιά και τα καινούργια». (Κώστας Δρουγαλάς, bookpress.gr - 01/03/2017)